AoE có bao nhiêu thể thức? Tổng hợp tất cả thể thức từng xuất hiện trong lịch sử cộng đồng

Age of Empires hay còn được gọi là AoE / Đế Chế được phát triển bởi Enssemble Studio và được Microsoft lần đầu tiên phát hành vào Tháng 10 năm 1997. Trò chơi này sớm du nhập vào cộng đồng game tại Việt Nam, trở thành một tựa game quốc dân, một trào lưu game thịnh hành ở thập niên 2000, thậm chí còn phát triển cho đến ngày nay với một lượng người hâm mộ đông đảo, đam mê và đầy nhiệt huyết. 

 

Với hơn 20 năm hình thành và phát triển, cộng đồng AoE Việt Nam đã nghiên cứu, xây dựng ra nhiều thể thức cùng với những bộ luật thi đấu. Trong đó có những thể thức được coi là tiêu chuẩn trong thi đấu chuyên nghiệp, nhằm phân trình cao thấp giữa các cao thủ hàng đầu. Đồng thời cũng xuất hiện những thể thức vô cùng độc đáo, được game thủ hoặc chính những nhóm người chơi không chuyên nghĩ ra.

 

 Thể thức thi đấu trong AoE vô cùng đa dạng

 

1. Nhóm thể thức cơ bản

 

- Solo / 2vs2 / 3vs3 / 4vs4/ Random:

 

Thi đấu Random là thể thức được cộng đồng AoE Việt Nam yêu thích nhất. Với cơ chế Random (tức là ngẫu nhiên, bất kỳ), hệ thống máy tính sẽ đưa cho mỗi game thủ 1 nền văn minh ngẫu nhiên, ở 1 bản đồ ngẫu nhiên. Game thủ không biết trước mình và đối thủ được nhận nền văn minh nào cho đến khi bắt đầu trận đấu, nhờ vậy mà làm tăng tính bất ngờ, hấp dẫn.

 

Cùng với đó, mỗi nền văn minh có những đặc trưng, điểm mạnh, yếu khác nhau, được đặt ở những bản đồ khác nhau (có thể giàu nghèo, nhiều động vật, nhiều bãi quả, nhiều rừng, nhiều sư tử,...), lại được ở trong tay những game thủ có phong cách khác nhau (người thích ép ít dân đi dâng, người thiên về tay to phát triển, người thích bắt bài, người khác lại tận dụng lợi thế tay nhanh... ) từ đó tạo nên các trận đấu với muôn hình vạn trạng, vô cùng phong phú đa dạng, không trận nào lặp lại của trận nào ngay cả khi có xuất hiện tình trạng "lặp map" đi chăng nữa. 

 

Các thể thức Random đặc biệt được cộng đồng AoE Việt Nam yêu thích, nhất là 4vs4 Random 

 

Đặc biệt là thể thức Random kết hợp với luật Đời 3 không thành cũng tao nên rất nhiều trận đấu có tính may rủi. Điều này càng làm kích thích các game thủ lẫn người xem. Cảm giác hồi hộp khi chờ đợi xem mình được máy tính cho nền văn minh gì, rồi khi soi nền văn minh của đối thủ là gì, liệu mình có lợi thế hay không, khi dò map và trong lòng luôn thầm mong từ bóng đen trên bản đồ sẽ hiện ra bãi quả, đôi voi... thực sự là những thứ cảm xúc rất đặc biệt mà chỉ những người chơi AoE mới hiểu được.

 

- Solo / 2vs2 / 3vs3 / 4vs4/ Shang:

 

Các thể thức về cung R Shang được khởi nguồn và phát triển mạnh mẽ từ Trung Quốc, bởi lẽ Shang trong game AoE là đại diện cho nhà Thương (Một triều đại trong lịch sử Trung Hoa). Có lẽ đó là một trong những nguyên nhân khiến người Trung Quốc đặc biệt yêu thích và phát triển mạnh mẽ thể thức này. Luật thi đấu cung R Shang có một số khác biệt so với Random, cụ thể là game thủ không được xin quân (cung T) ở đời II, và đời III chỉ được thi đấu bằng cung R. Sang đến đời IV (hoặc phút 25-30 tùy quy định từng giải) mới được chuyển quân tự do. Trong thể thức Shang cũng có phân thành Shang tự do, Shang hỗn mã và Shang thuần tiễn. Tuy nhiên phổ biến nhất vẫn là Shang thuần tiễn.

 

Shang cũng là thể thức mà yếu tố may rủi được hạn chế một cách tối đa. Với việc xin 1 nông dân chỉ tốn 35 thịt, các game thủ có thể ép đời một cách rất chuẩn mực. Chính vì vậy nên các trận đấu Shang hầu như đều được phân định thắng thua nhờ các kỹ năng điều R, phát triển, bắt quân,... của người chơi.Tất nhiên, xác suất may rủi vẫn xuất hiện bởi đôi khi cũng có những map đấu quá nghèo về tài nguyên, hoặc là thế nhà đẹp hơn cho một bên. Dù vậy về tổng thể thì thể thức này vẫn đề cao trình độ game thủ. Ngày nay, các thể thức cung R Shang, đặc biệt là Solo Shang vẫn là thước đo về trình độ cung R giữa hai nước AoE Việt Nam và Trung Quốc (Một phần vì người Trung Quốc chơi Random rất kém ^^)

 

- Solo / 2vs2 / 3vs3 / 4vs4 / Assyrian:

 

Tương tự như Shang, các thể thức của Assyrian cũng là thi đấu cung R với bộ luật gần như tương đồng. Tuy nhiên, vì dân Assy không rẻ như Shang nên yếu tố may rủi cũng xuất hiện thường xuyên hơn. Dù vậy thì với việc dân đi nhanh hơn bình thường 30%, Assy cũng là một nền văn minh rất dễ ép đời. Bên cạnh đó, cung R Assy sở hữu tốc độ bắn nhanh hơn R thường 33%, khiến cho các trận đấu có nhịp độ rất nhanh cộng với tính đột biến cao hơn. Đôi khi, chỉ một tình huống điều R tốt cũng có thể giải quyết trận đấu.

 

Do nông dân đi nhanh cũng như sự đột biến của cung R, Assyrian được rất nhiều game thủ yêu thích. Thậm chí cùng là cung R nhưng với thể thức Assy, AoE Việt Nam còn được đánh giá là nhỉnh hơn Trung Quốc bởi các game thủ sở hữu kỹ năng vẩy E rất tốt - thứ có thể khiến cục diện trận đấu xoay chuyển. Với các game thủ sở trường đánh chém, không giỏi cơ cấu phát triển thì cũng có thể sử dụng chiến thuật chỉ ăn hoang và dâng A khi thi đấu Assyrian. 

 

Thể thức Assyrian có nhịp độ rất nhanh. Ví dụ như trận tứ kết Bé Yêu Cup 2025 vừa qua, Shenlong điều R để mất 2 cung R đầu tiên dẫn đến thua cuộc một cách chóng vánh 

 

Trên thực tế, Shang thường có nhiều kèo đa dạng từ Solo đến 4vs4, trong khi Assyrian thường chơi Solo và 2vs2. Từ trước đến nay hầu như rất ít khi xuất hiện các kèo 4vs4 Assy, trừ một số trận Showmatch trước đây.

 

- Solo / 2vs2 Assy - Ya:

 

Ya - Assy hay Cung - Chém là một thể thức khá thịnh hành trong cộng đồng AoE Việt Nam ở khoảng những năm 2018 - 2019. Với thể thức này, nếu là Solo thì một người chơi chọn Ya, người còn lại chọn Assy. Nếu là 2vs2 thì mỗi bên có 1 người cầm Ya và 1 người cầm Assy. Quy tắc là người chơi Ya chỉ được đánh ngựa chém, người chơi Assy chỉ được thi đấu bằng cung R, lên đời IV được chuyển quân thoải mái. Còn ở đời II, có thể xin ngựa dò hoặc T, được phép công hay không tùy vào luật mỗi giải hoặc mỗi kèo đấu.

 

Thể thức này rõ ràng sẽ giúp các game thủ phát huy được sở trường cầm cung hoặc cầm chém của mình. Dù vậy, các giải đấu AoE những năm gần đây ít áp dụng thể thức này hơn. Đối với các giải bán chuyên hoặc trong cộng đồng chơi online EGOPLAY, Assy - Ya vẫn là một thể thức thú vị, dễ dàng tìm được các Room thi đấu. Thực tế có thể coi đây là thể thức cơ bản và chính thống của AoE chuyên nghiệp. 

 

- Death Match

 

Death Match (Trận đấu tử thần) là một cơ chế có sẵn trong game, trong đó người chơi khi mới vào game được cấp cho sẵn một lượng tài nguyên khổng lồ gồm cả thịt, gỗ, vàng và đá. Với lượng tài nguyên dồi dào, người chơi không phải lo đến câu chuyện cơ cấu lực hay ép đời mà nhiệm vụ ngay lập tức khi vào game là chiếm bản đồ (chiếm đất) để xây nhà, xóc quân và giao tranh luôn. Đối với thi đấu Deatch Match, luật cơ bản cho chơi chòi nhưng cấm thành. Nhìn chung đây là thể thức giúp phát huy được gần hết tiềm năng quân sự đời IV của các nền văn minh. Đặc biệt như Greek thường "phế" trong Random nhưng ở Death Match lại rất mạnh do có Y, chòi, Pháo, Bẹt thần. Mặc dù vậy, yếu tố may rủi vẫn tồn tại khi có một số nền văn minh không quá mạnh ở đời IV.

 

Một trận đấu Death Match giữa Việt Nam và Trung Quốc

 

Trong thể thức này cũng có một số biến thể, điển hình nhất là Solo Choson Death Match. 

 

Trước đây, Death Match từng được áp dụng thi đấu ở một số giải Việt - Trung. AoE Việt Nam có bộ đôi game thủ thi đấu thể loại này cực kỳ ấn tượng là Văn Tích và Văn Sự. Tuy nhiên ngày nay, thể thức này ngày một bị lãng quên và ít xuất hiện hơn, chỉ còn lại một nhóm các game thủ không chuyên thực sự đam mê vẫn còn tiếp tục theo đuổi. Do đó có thể xếp Death Match vào thể thức chính thống hay độc lạ đều được.

 

2. Nhóm thể thức độc lạ

 

- Luật tự do: 

 

Chính xác thì luật tự do là thể thức thi đấu sơ khai, nguyên bản của trò chơi Đế Chế. Tức là các game thủ giao tranh bất kỳ thời điểm nào, không cần luật lệ, miễn là giành chiến thắng, có thể vác dân sang đập từ đời I, có thể đánh quảy, rìu, cung R, ngựa dò ở đời II và thậm chí có thể lên thẳng đời IV rồi xây nhà Kỳ quan (hoặc gom xe dò) sau đó "tử thủ" chờ đếm ngược 2000 năm... đồng thời cũng được sử dụng thành và chòi thoải mái chứ không bị hạn chế.

 

Thể thức này được áp dụng trong những năm đầu khi AoE mới du nhập và chưa thực sự sự phát triển. Do đó, về bản chất thì không thể xếp Luật tự do vào hạng mục thể thức Độc lạ. Tuy nhiên khi cộng đồng đã công nhận bộ luật D3KT trở thành "mặc định" ngót nghét 20 năm nay, có thể nói Luật tự do lại chính là "độc và lạ" ở thời điểm này. 

 

Ngoài luật tự do (chơi gì cũng được) thì còn có một số biến thể khác kiểu như Đời 3 có thành,... 

 

- Map biển: 

 

Ở tất cả các thể thức đã đề cập trên, kiểu Bản đồ được chọn để thi đấu là Hill Country, tức là bản đồ không có sông, hồ, biển. Điều này cũng phần nào làm giảm tính đa dạng của game, đặc biệt là khi mà địa hình có biển khá thú vị, đồng tời tài nguyên (cá) trên biển rất nhiều, các nền văn minh cũng được trang bị hệ thống thuyền chiến đấu khá mạnh mẽ. Map biển cũng đem đến một số kiểu chiến thuật độc lạ, như việc đem thuyền chở sang đảo của đối phương rồi lén xây nhà quân gây bất ngờ, hoặc lợi dụng sự khó công của đảo để lên đời IV rồi thủ nhà kỳ quan...

 

Từng có một số ít giải đấu AoE thi đấu Map biển

 

Trong map biển cũng được phân ra luật tự do hoặc luật D3KT. Thực tế, cộng đồng AoE cũng đã áp dụng cả hai kiểu luật trên cho một số giải đấu. Tuy nhiên ngoài một số trận đấu đặc sắc hiếm khi xuất hiện, về cơ bản thi đấu Map biển cũng không đem lại sự hấp dẫn một cách "ổn định" như các thể thức thi đấu trên map Hill Country, ngoài ra các kỹ năng vẩy E khi thi đấu map biển cũng ít có đất dụng võ. 

 

- 2 người 1 màu

 

Trong game AoE, các người chơi có thể chọn cùng màu để điều khiển chung 1 nền văn minh. Ban đầu, cơ chế này được sử dụng để các bình luận viên "soi máy" game thủ phục vụ cho công tác quay phát các game thủ ở xa. Tuy nhiên về sau, thể thức 2 người chọn 1 màu lại được áp dụng khá nhiều trong thi đấu, đặc biệt là các kèo đấu cần "chấp", khi một bên quá mạnh và đối thủ quá yếu. Bên phía Team 2 người nếu phân chia công việc tốt, một người chỉ điều quân, một người chuyên phát triển thì có thể tạo nên một sức mạnh đáng gờm. Trái lại nếu phân chia công việc không tốt thì có thể mang lại "tác dụng ngược".

 

Thể thức Shang 2 người 1 màu tại giải đấu Cúp Đại Soái 2023

 

Thậm chí thể thức 2 người 1 màu từng được áp dụng ở một số giải đấu giữa AoE Việt Nam và Trung Quốc, như giải Cúp Đại Soái 2022, AoE Bé Yêu Cup 2022 từng có thể thức Shang 2 người 1 màu. Mặc dù vậy thì thể thức này khó có thể được coi là chính thống với cộng đồng, nó chỉ mang tính phá cách, nhằm đem lại sự mới mẻ xen kẽ với các thể thức truyền thống mà thôi.

 

- Ya đời IV

 

Cũng do người Trung Quốc nghiên cứu ra, Ya đời IV là thể thức mà các game thủ chọn Ya nhưng không đánh chém, thay vào đó phải tìm cách lên được đời IV sớm nhất để thi đấu bằng Horse (Cung C). Ban đầu, thể thức này đem đến sự thú vị cho khán giả bởi sự mới mẻ của nó. Tuy nhiên điểm hạn chế là thời gian ép đời quá dài (khoảng 15 đến 17 phút trong game) trong khi thời gian giao tranh lại thường quá ngắn, nên dần dần không còn sự thu hút. Hiện tại các kèo Ya đời IV vẫn thi thoảng xuất hiện giữa nội bộ Trung Quốc hoặc giao hữu Trung - Việt nhưng ít hào hứng hơn.

 

Thể thức Ya đời IV có độc đáo nhưng cũng nhiều bất cập

 

- Kèo Chấp: Chấp quân (nền văn minh), chấp del dân, del nhà chính,...

 

Các kèo "chấp" được sinh ra để dành cho những game thủ có trình độ chênh lệch nhưng vẫn muốn giao lưu hoặc thi đấu với nhau. Do đó các kèo đấu này thường rất đa dạng, tùy vào sở thích và quan trọng nhất là sự thống nhất giữa hai bên. Lấy ví dụ nếu cả hai cùng thích thi đấu Random thì có thể thi đấu kèo Shang vs Random nếu trình quá lệch, hoặc Phoe vs Random, Choson vs Sum, Random del 1-2 dân, del nhà chính,... Hoặc cùng thích cung R thì Baby vs Shang, Baby vs Assy,... Nếu thi đấu Team thì có thể chấp một người chọn luôn quân từ đầu,... 

 

Timeline một trận đấu chấp del dân của Shenlong

 

Nhìn chung các kèo chấp rất đa dạng vì các kèo kiểu này thường được tạo ra trên phương châm "vui là chính". Khá hiển nhiên bởi khi các game thủ lệch trình độ rõ ràng thì tính chất ăn thua cay cú cũng hầu như không còn nữa.

 

- Kèo thi đấu cùng chất quân

 

Trái ngược với kèo chấp là kèo cùng chất quân, thường để phân tài cao thấp. Tương tự như Shang, Assy, tuy nhiên các kèo cùng chất quân này sẽ chọn những nền văn minh khác. Ví dụ như từng co thể loại Solo Minoan và chỉ thi đấu bằng cung A. Cũng có thể loại Solo Ya chỉ đánh chém, Solo Pal chỉ chơi lạc đà,... vân vân. Tất nhiên các thể thức này thường áp dụng trong giao hữu hoặc thi đấu vui vẻ là chính, chưa được công nhận là một thể thức chính thống kiểu như Shang hay Assyrian.

 

- Choson Full L và Assy 1 A

 

Vào khoảng 2014, kèo Choson  Full BL và Assy 1 BA là một kèo đấu từng gây ra rất nhiều tranh cãi trên các diễn đàn về AoE. Quy tắc thi đấu kèo này là một người chọn Choson, một người chọn Assy, thi đấu theo luật D3KT nhưng điều kiện là khi lên đời III xong thì Choson có thể thoải mái xóc BL, còn Assy chỉ xóc đúng 1BA. 

 

Ban đầu nhiều người cho rằng Choson là người lợi thế, bởi 1 ngựa chém solo 1 cung R thì ngựa chém đã luôn có lợi. Đằng này nếu theo quy tắc kèo đấu thì chắc chắn số lượng chém của Choson còn vượt trội hoàn toàn so với số lượng R của Assy. Tuy nhiên, người chơi cầm Assy thường sẽ chơi chiến thuật ép đời ít dân, cố gắng lên sớm hơn hẳn sau đó thi đấu bằng cung T có giáp, quản hết các bãi vàng trên bản đồ không cho người cầm Choson ăn được vàng là chiến thắng. Đây cũng là một thể thức khá thú vị thời điểm đó, tuy nhiên rõ ràng là không thể trở thành thể thức chính thống trong cộng đồng được.

 

Cùng với kèo đấu khá dị này còn có một số biến thể khác như Shang del 3 dân đầu vs Greek,... vân vân.

 

- 2vs2 Shang - Assy

 

Là biến thể, hay nói cách khác là sự hòa trộn của thể thức 2vs2 Shang và 2vs2 Assy. Quy tắc thể loại này cũng vô cùng đơn giản, đó là trong Team 2vs2 có 1 người chọn Shang, 1 người chọn Assyrian, thi đấu theo luật cung R thông thường. Trong quá khứ, từng có giải đấu AoE Việt Trung rất hoành tráng áp dụng thể thức này, đó là AOE Tournament 2vs2 Vietnam - China 2021. Năm đó cặp đôi ChipBoy - Truy Mệnh đã vô địch sau khi đánh bại Shenlong - Tiểu Thủy Ngư ở chung kết. Tuy nhiên kể từ đó đến nay, 2vs2 Shang - Assy gần như chưa từng xuất hiện lại ở các kèo giao hữu chứ chưa nói đến giải đấu chuyên nghiệp.

 

- 3vs3 bảo vệ Wonder (Kỳ quan/ Nhà BO)

 

Trong giai đoạn AoE Việt Nam và Trung Quốc mới bắt tay giao lưu, có một thể thức từng được đưa vào thi đấu giao hữu giữa hai bên là thể thức Thủ nhà BO (3vs3). Trong đó một bên sẽ có nhiệm vụ xây nhà BO và bảo vệ thành công, bên còn lại có nhiệm vụ phá hủy. Nghe luật khá hấp dẫn, nhưng bản chất vẫn là tạo quân đội và giao tranh. Do đó các trận đấu thường kết thúc khá nhanh khi một bên cảm thấy không thể công được, hoặc là bên xây BO cảm thấy không thủ được. Vì thế nên cái tinh hoa của thủ nhà BO chưa được phát huy hết, sau này các kèo đấu cũng không còn được xuất hiện trở lại.

 

- 3vs3 bảo vệ nhà chính 

 

Thêm một thể thức độc đáo khác do người Trung Quốc nghĩ ra. Theo đó, các game thủ thi đấu 3vs3 Random, trong đó mỗi Team có một người nhận làm "chủ lực". Người này được phép chơi thêm chòi (không được chơi thành). Tuy nhiên nếu như chủ lực để cho nhà chính đầu tiên của mình bị phá hủy thì Team đó sẽ lập tức bị thua luôn. Game thủ Shenlong đã có một số trận đấu khá thú vị và cũng cho thấy sự sáng tạo, tinh quái trong thể thức này. Mặc dù vậy, sau đó thể thức này cũng nhanh chóng bị cộng đồng AoE Việt Nam lãng quên do phía Việt Nam không mấy mặn mà. Hiện tại tìm được các tư liệu về thể thức này cũng khá khó khăn, do thời điểm đó game thủ Shenlong đã hết hợp đồng và không livestream trên nền tảng Facebook.

 

- 3vs3 Cung Tuyển

 

Từng được áp dụng ở một số giải AoE bán chuyên, không chuyên. Có thể nói 3vs3 cung tuyển cũng là một sự kết hợp của thẻ thức "3vs3 cung R" và "thi đấu cùng chất quân" đã nêu trên, nhưng là dạng thi đấu đồng đội.

 

Cụ thể, mỗi team 3 người sẽ chọn 3 nền văn minh gồm Assy - Egypt - Hittite để đấu với team bên kia, thi đấu theo luật cung R. Bản chất thể thức này vẫn là 3vs3 cung R.

 

- Solo Shang mặc định bug nhà chính, Shang không dâng A, chỉ đẩy quân sau phút 18,...

 

Trong thể thức Shang thuần tiễn cũng xuất hiện một số biến thể như "mặc định bug nhà chính", tức là các game thủ phải sử dụng bug 2 nhà chính từ đời I, hoặc còn có kèo Shang nhưng không được phép dâng A, hoặc là không được giao tranh trước phút 18. Những kèo đấu trên từng được thi đấu giao hữu AoE Việt Trung, nhiều nhất vẫn là giao hữu nội bộ Trung Quốc, tất nhiên không thể xếp vào những thể thức chính thống.

 

và vô vàn những thể thức biến thể độc, lạ khác...

 

Như đã đề cập, cộng đồng AoE là một cộng đồng hết sức đông đảo và niềm đam mê với trò chơi này là vô cùng mãnh liệt, vì thế trong nhiều năm qua đã sáng tạo ra vô vàn các thể thức "biến thể". Có thể là những thể thức đó chỉ xuất hiện một vài lần, hoặc là do một hội nhóm nhỏ thi đấu nội bộ với nhau mà không chia sẻ rộng rãi,... nên khó lòng tổng hợp hết được trong một bài viết. Hy vọng rằng các quý khán giả sẽ tổng hợp và cập nhật thêm để giúp tác giả hoàn thiện hơn. 

 

Với tình hình hiện tại, rõ ràng 3 thể thức Random, Shang và Assy vẫn là những thể thức "chính thống" được cộng đồng người chơi và khán giả Việt Nam yêu mến nhất. Trong đó thể thức mang tính truyền thống của AoE Việt là 4vs4 Random. Tuy nhiên, chúng ta vẫn luôn công nhận rằng, sự xuất hiện của các biến thể cũng đã đem đến những làn gió mới, như là những gia vị được thêm thắt cho những món ăn tinh thần quen thuộc với người hâm mộ AoE. 

Trà My