Luật Đời 3 Không Thành (D3KT): Sự ra đời, vì sao được yêu thích và những tranh cãi trong cộng đồng

Tựa game Age of Empires (Đế Chế Chiến Thuật) được lấy cảm hứng từ một phần lịch sử phát triển của nhân loại. Ở đó, người chơi sẽ bắt đầu với một vài cá thể loài người (còn gọi là dân) ở thời kỳ Nguyên Thủy (đời I) , trải qua quá trình săn bắt, hái lượm, thu thập tài nguyên để sản sinh ra thêm nhiều lực lượng lao động, xây dựng các công trình, phát triển về kinh tế, dần dần tiến hóa lên Thời kỳ Công Cụ (đời II), tới Thời Đồ Đồng (đời III) và cao nhất là Thời Đồ Sắt (đời IV). 

 

Hướng dẫn tải và cài đặt game Đế Chế - AoE

 

Mỗi nền văn minh (hay có thể gọi là dân tộc) trong tay người chơi đều có những đặc điểm kinh tế, quân sự riêng biệt. Nhiệm vụ của người chơi không chỉ là xây dựng các nền văn minh ấy qua các thời kỳ như đã nói trên, mà còn phải huấn luyện các đội quân, dùng chiến tranh để mở rộng bờ cõi và chinh phạt các nền văn minh của đối thủ, qua đó giành được chiến thắng trong trò chơi.

 

Khởi đầu với 3 dân cùng một lượng tài nguyên ít ỏi, người chơi sẽ phải xây dựng cả một nền văn minh

 

Trong game có đến 4 chế độ chơi (Standard, Conquest, Score và Time Limit) với những yêu cầu khác nhau để giành được chiến thắng, có thể không bắt buộc phải là đi chiếm đánh, phá hủy đối phương mà chỉ cần xây kỳ quan rồi phòng thủ, hoặc tích lũy điểm số,...v...v... Tuy nhiên về mặt bản chất, game vẫn hướng người chơi đến mục tiêu là tạo ra quân đội để giao chiến với nhau như đã đề cập ở trên. Mặt khác, nguyên bản trò chơi AoE cũng không có luật lệ, nguyên tắc nào. Thậm chí chỉ với vài nông dân đầu game, người chơi chẳng cần phải xây dựng nền văn minh, phát triển kinh tế,... gì hết, mà có thể ngay lập tức lấy dân làm lực lượng chiến đấu, miễn sao khiến đối thủ phải đầu hàng là được. 

 

Tất nhiên, do khả năng chiến đấu của nông dân là quá kém cỏi nên thường chỉ có một số dân tộc như Shang (mua dân rẻ) hay Sumerian (nông dân nhiều máu hơn) và ở một số map đấu nhỏ mới có thể áp dụng kiểu chiến thuật đập dân mà thôi. Thời kỳ game mới ra mắt và xuất hiện trong các tiệm Internet ở Việt Nam, chiến thuật phổ biến thường là chơi chùy lông đời I và đặc biệt là chiến tranh từ đời II. Đó là thời điểm mà quân đội đào tạo được đã khá mạnh (ngựa dò, cung T, rìu bổ và quẩy đá đều có thể giết dân khá dễ dàng, phá công trình nhanh hơn), nhờ vậy mà đã có thể bắt đầu đánh chiếm cơ sở của đối thủ. Ngoài ra, đây cũng là giai đoạn mà quân đội các dân tộc chưa có sự khác biệt quá lớn, phần nào đó khiến game cân bằng hơn. Cũng trong quá trình giao tranh từ đời II, các game thủ có thể quây thành chòi để phòng thủ, bên trong thì nông dân yên ổn làm ruộng, chặt gỗ, hoặc cũng có thể đưa dân đi ăn hoang các tài nguyên thịt trên bản đồ và nâng cấp lên đời III, tiếp đến là đời IV. Nói tóm lại, chiến thuật thi đấu phổ biến thời kỳ đầu của cộng đồng AoE trên thế giới là giao tranh ngay từ đời I hoặc II, thành và chòi được sử dụng tự do. Vì vậy có thể gọi đây là "luật tự do".

 

"Lên đời II chơi quẩy đá" là chiến thuật phổ biến những năm thập niên 2000

 

Sự ra đời của D3KT 

 

Tuy nhiên sau một khoảng thời gian khá dài thi đấu với luật tự do, những người chơi AoE bắt đầu cảm thấy nhàm chán. Với giá thành rẻ và khi tụ đông lại có thể chống được cả ngựa dò, cung T, rìu bổ, lại phá thành khá tốt thì quẩy đá là đơn vị quân chủ lực. Các trận đấu - đặc biệt là Solo - sử dụng quẩy đá rất nhiều và thường xuyên lặp đi lặp lại. Bên cạnh đó, sự xuất hiện của thành chòi với lượng máu nhiều giúp tăng khả năng phòng thủ, kéo theo các trận đấu thường kéo dài lê thê, rất tốn thời gian. Thậm chí khi đã bị phá thành, người chơi vẫn còn sử dụng skill "vẩy thành" để cản bước đi quân gây ức chế cho đối phương, làm chậm nhịp trận đấu hơn nữa. Chính vì vậy, thành và chòi dần bị loại bỏ khỏi cuộc chơi và những bộ luật bắt đầu xuất hiện nhiều hơn. Trải qua thêm nhiều quá trình nghiên cứu, thử nghiệm các quy tắc, điều luật khác nhau, cuối cùng đã hình thành nên bộ luật với tên gọi đơn giản dễ hiểu là Đời 3 Không Thành (D3KT).

 

Những lớp thành và chòi bảo vệ nhà khiến đối thủ rất khó công phá

 

Trong cái tên "Đời 3 Không Thành" đã phần nào mô tả được bản chất của bộ luật, đó là chỉ thi đấu ở đời III và không được sử dụng thành. Tuy nhiên, bộ luật không chỉ đơn giản như thế mà cụ thể còn bao gồm rất nhiều điều luật nhỏ khác. Ví dụ như: không được sư dụng cả thành và chòi, ở đời II được xin 1 đơn vị lính, quá trình ăn tranh tài nguyên đời I và II có được bo nhà (xây nhà cản trở đối phương khai thác tài nguyên), có được đập dân hay không, có được đập móng nhà hay không, khi nào được bơm tài nguyên cho đồng đội,... vân vân. Ngoài ra với mỗi thể thức như Solo Random, Solo Shang, Assy,... thì các điều luật có thể được điều chỉnh khác nhau đôi chút. Tất cả hợp lại tạo nên một bộ luật D3KT hoàn chỉnh.

 

Luật thi đấu AoE chuyên nghiệp: Solo Random

 

 

Vì sao D3KT lại được yêu thích đến vậy?

 

Có thể nói, chính nguyên nhân ra đời của D3KT đã là lời giải đáp lý tưởng nhất cho câu hỏi trên. Nhờ có D3KT, AoE xuất hiện thêm nhiều trận đấu hấp dẫn khi game ngày càng đề cao tính đối kháng giữa các người chơi.

 

Tăng nhịp độ - Giảm thời gian trận đấu. Việc thành và chòi bị loại bỏ đã khiến thủ nhà trở nên khó khăn hơn, trong khi người tấn công lại thuận lợi hơn. Kết hợp với việc giao tranh bằng những loại quân rất mạnh ở đời III làm cho diễn biến của các trận đấu trở nên lôi cuốn với tốc độ cao hơn rất nhiều. Từ đó vừa tiết kiệm thời gian cho người chơi lẫn người xem, đồng thời tăng thêm phần kích thích, hào hứng, hồi hộp. Cũng như trong bóng đá hay rất nhiều môn thể thao khác, bao giờ số đông cũng thích xem lối chơi tấn công hơn là phòng ngự. 

 

Biến việc cơ cấu nhà trở thành một môn khoa học. Khi không còn được thoải mái vẽ ra những dãy "Vạn Lý Trường Thành" để thủ nhà, người chơi bắt buộc phải tận dụng các công trình như nhà dân (BE), nhà chợ (BM), nhà quân bộ binh (BB) hay bất kỳ loại nhà nào, thậm chí cả ruộng để "bo nhà", tức là tạo ra một lớp phòng thủ thay cho thành. Tất nhiên là cần phải dùng nhiều đầu óc hơn, thậm chí phải tính toán khoa học ngay từ những chiếc nhà BE đầu game, hoặc tính toán bo nhỏ, chui hốc để tiết kiệm tài nguyên gỗ nhất có thể. Chính điều này cũng đem đến sự thách thức lớn hơn, khiến trò chơi càng thú vị hơn, cũng giúp phân định "pro" và "gà" một cách rạch ròi hơn. Trong quá trình thi đấu, các game thủ cũng nghiên cứu ra một số cách cơ cấu thú vị như bo nhỏ giữ dân, bo E bắt quân đối thủ hoặc xây ruộng hình cánh hoa để bảo vệ 3 dân ăn ruộng lúc đầu,...

 

Game thủ chuyên nghiệp (ChipBoy) cơ cấu chui hốc, tận dụng các nhà dân và nhà cứng để tạo thành những lớp bảo vệ

 

Sự khắc chế về quân dẫn đến những chiến thuật đa dạng. So với việc thi đấu từ đời II thì chắc chắn đời III có sự đa dạng về chủng loại quân đội hơn rất nhiều. Bên cạnh đó, sự khắc chế lẫn nhau (BY khắc chế lạc đà, lạc đà khắc chém, chém khắc cung A, cung A khắc lạc đà, lạc đà khắc cung R, cung R khắc phù, phù lại khắc lạc đà,... v..v...) cùng với sự khác biệt về mạnh - yếu từng nền văn minh, sự khác biệt về tài nguyên, bản đồ kết hợp lại tạo nên muôn vàn những kiểu thế trận khác biệt. Đặc biệt với những trận đấu của các cao thủ, khi mà những kỹ năng cùng khả năng bắt bài lẫn nhau được đưa lên tầm cao mới, người xem hầu như không bao giờ cảm thấy nhàm chán khi theo dõi. 

 

Bỏ được bug "vẩy thành" và đưa "vẩy E" lên tầm cao mới. Với giá cả rẻ mạt của 1 móng thành (5 đá) cùng với cơ chế xây thành kiểu quét chuột thì skill "vẩy thành" trước đây trở thành nỗi ám ảnh với người chơi AoE, thậm chí nhiều người còn gọi là bug/ lỗi. Ở một số nơi, thực tế thì luật cấm vẩy thành được đặt ra từ khá sớm, trước một thời gian dài có luật D3KT. Sau này, khi D3KT đã loại bỏ hẳn thành đi, người chơi muốn bắt quân hoặc ngăn đường đi quân địch thì buộc phải chuyển hoàn toàn sang dùng BE, bởi chúng tốn ít gỗ nhất và có móng nhỏ nhất, có thể xây ở dốc hay khe hẹp. Việc sử dụng chiêu thức vẩy móng BE nhiều cũng khiến cho skill này ngày càng được nâng cấp hơn, vừa lợi hại vừa bắt mắt và trở thành một kỹ năng không thể thiếu của những người chơi Đế Chế. 

 

Vẩy thành có thể dễ dàng chặn đường đi quân địch mà không tốn tài nguyên, do đó bị coi là "bug game"

 

Trong khi vẩy E đòi hỏi game thủ phải có kỹ năng cực tốt và đem lại cảm xúc cho khán giả

 

Những điểm hạn chế của D3KT

 

Dù được đại đa số người chơi, người xem yêu thích, đồng thời trở thành một bộ luật của cả cộng đồng AoE thì D3KT vẫn không tránh khỏi tồn tại một số điểm hạn chế nhất định.

 

Làm tăng sự mất cân bằng game. Khi mà bản chất AoE RoR đã là một phiên bản game mất cân bằng, việc áp dụng D3KT làm cho sự mất cân bằng đó đôi khi trở nên nặng nề hơn. Ví dụ như thi đấu Solo Random sẽ xuất hiện rất nhiều cặp quân (nền văn minh) vô cùng chênh lệch điển hình là Shang vs Greek,... khiến cho người chẳng may phải cầm quân yếu hơn cảm thấy rất ức chế, đặc biệt là ở những giải đấu lớn. Tương tự với sự chênh lệch về quân thì bài (map) cũng vậy. Bởi vì đòi hỏi phải lên được đời III mới được phép giao tranh, nên người chơi cần phải có một map đẹp, đủ đồ ăn để lên đời mới nói đến chuyện chiến đấu, chiến thuật. Còn trường hợp không map gặp map không đủ đồ ăn, đôi khi chỉ là thiếu 100 thịt hay là lực thịt ép đời không quá khỏe cũng khiến họ sớm nhận thua trong bất lực.

 

Để giải quyết vấn đề chênh lệch đó, một số thể thức như Shang tự do, Solo cung R Shang, Assyrian,... được ra đời. Tuy nhiên, chúng cũng chỉ có thể giảm thiểu sự mất cân bằng chứ không giải quyết được triệt để. Yếu tố may rủi luôn luôn tồn tại trong AoE. Thế nhưng suy cho cùng thì cộng đồng AoE Việt Nam đã chấp nhận sự may rủi đó là môt phần của cuộc chơi, thậm chí nhiều người còn yêu thích và phát cuồng vì chúng. 

 

Giảm yếu tố lịch sử trong game. Sự mất cân bằng game cũng khiến cho yếu tố lịch sử trở nên mờ nhạt, vì có những nền văn minh vốn dĩ không quá mạnh ngoài thực tế nhưng vào game lại trở thành thế lực, và ngược lại có những đế chế vô cùng hùng mạnh trong lịch sử nhưng lại trở thành "quân tịt" của game. Mà Greek chính là điển hình, khi quân đội Hoplite với đội hình kỷ luật cùng những cây giáo dài cực kỳ lợi hại đã giúp Alexander Đại Đế tung hoành 4 cõi, thì vào game hóa ra lại bị khắc chế một cách dễ dàng chứ chẳng mạnh cho lắm, hoặc là chỉ mạnh ở một số thế trận, một số thời điểm hiếm hoi...

 

Đội hình Hoplite (BY) của Hy Lạp ngoài đời rất mạnh, tuy nhiên trong game Greek rất ít trận đấu có thể phát huy sức mạnh của BY

 

Khiến một số loại quân đội bị lãng quên. Khi AoE còn được chơi theo kiểu nguyên bản thì quẩy đá hoặc rìu bổ, leng keng,... thường được sử dụng khá nhiều trong các trận đấu. Bên cạnh đó còn có một số trận đấu diễn ra khá hoành tráng với những màn thủy chiến, những pha công thành, công kỳ quan nghẹt thở. Tuy nhiên kể từ khi D3KT ra đời, các loại quân cùng với các thế trận trên không còn được xuất hiện thường xuyên nữa hoặc là biến mất hoàn toàn. Nhiều người chơi thậm chí còn không biết đến tác dụng của kỳ quan, quên đi sự lợi hại của quẩy,... Dù vậy, đây cũng là một sự đánh đổi có thể chấp nhận được. 

 

Chưa có tính nhất quán về luật. Với các đơn vị chủ quản AoE chuyên nghiệp, việc thống nhất luật bằng văn bản và áp dụng trong giao hữu/ giải đấu là dễ dàng, ấy vậy mà vẫn còn có nhiều lần tranh cãi vì những tình huống phát sinh, huống gì là các giải đấu Việt Trung - nơi mà các bên tham gia bất đồng ngôn ngữ, và đặc biệt là cộng đồng AoE phong trào khi "luật" thi đấu chỉ mang tính truyền miệng hay là tự ngầm hiểu với nhau? Vì thế, không khó hiểu khi trên các diễn đàn, hội nhóm về AoE đôi khi vẫn xuất hiện những bài tranh cãi xoay quanh luật thi đấu giữa những người chơi không phải chuyên nghiệp.

 

Cộng đồng người chơi không chuyên thường xuyên có những thắc mắc hoặc tranh luận về luật 

 

Góc nhìn & Kết luận

 

Đã gần hai thập kỷ bộ luật D3KT được ra đời, phổ biến và áp dụng rộng rãi trong cộng đồng AoE, vẫn luôn tồn tại những luồng ý kiến trái chiều, cho rằng D3KT là nguyên nhân làm giới hạn sự đang dạng của game. Tất nhiên, những quan điểm đó không sai hoàn toàn, nhưng chắc chắn rằng cũng không thể làm ảnh hưởng đến sự trường tồn của D3KT. 

 

Bởi lẽ sự ưu việt của D3KT đã được kiểm chứng trong suốt một thời gian rất - rất dài. Trong gần hai thập kỷ qua khi mà D3KT đồng hành cùng với cộng đồng AoE, đã từng không chỉ một lần các đơn vị chủ quản AoE chuyên nghiệp muốn đổi gió hoặc thử nghiệm với những kèo đấu quay về luật tự do hoặc cho phép chơi thành chòi, nhưng hầu như đều không tạo được hiệu ứng mong muốn. Mặt khác, sự ưu việt và nổi tiếng của D3KT còn được cả nhà phát hành game Microsoft cũng như cộng đồng AoE phương Tây biết đến và công nhận đó là một "chế độ chơi" chính thống trong game. 

 

Ngày nay, D3KT thực sự đã được công nhận, trở thành một phần không thể tách rời với AoE 1 cũng như tiềm thức của những người chơi tựa game này. Hễ nhắc đến AoE 1 thì chắc chắn là phải nhắc đến D3KT. Thậm chí, D3KT không chỉ dừng lại ở một bộ luật "truyền miệng" hay "ngầm hiểu" nữa, mà trên nền tảng chơi AoE xuyên biên giới EGOPLAY, trong cả hai chế độ chơi phổ biến nhất là Đấu Trường và Ranking - Bộ luật D3KT còn được công bố và áp dụng một cách chính thống. Những người chơi cố tình vi phạm luật đều bị xử lý tài khoản trên hệ thống. So với môi trường thi đấu Online khá hỗn loạn như nhiều năm về trước, có thể nói việc EGOPLAY áp dụng chính thức D3KT thực sự là một bước tiến lớn, đánh dấu sự phát triển của AoE ngày một chuyên nghiệp, văn minh và hiện đại.

 

Ngoài những giải đấu AoE chuyên nghiệp, bộ luật D3KT còn được áp dụng chính thức trên nền tảng EGOPLAY

 

 

Đức Tuấn